Naar aanleiding van het recente NRC-artikel "Hoe bereik én behoud je een gezond gewicht?” (https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/25/hoe-bereik-en-behoud-je-een-gezond-gewicht-nrc-geeft-tips-a4874322) wil ik graag reageren vanuit mijn expertise als functioneel voedingsdeskundige.
Het artikel in de NRC biedt waardevolle inzichten in de obesitasproblematiek, maar de voorgestelde oplossingen blijven hangen in conventionele benaderingen. Als we willen voorkomen dat twee derde van de Nederlanders in 2050 met overgewicht kampt, is het tijd voor een paradigmaverschuiving: een focus op gepersonaliseerde geneeskunde en voeding die verder gaat dan symptoombestrijding.
De huidige discussie over obesitas wordt vaak gedomineerd door simplistische modellen zoals 'calorieën-in-calorieën-uit’, algemeen advies zoals minder bewerkte voeding, minder suiker en meer bewegen. Hoewel dit model enigszins relevant is, negeert het de complexiteit van hoe het lichaam energie verwerkt en opslaat. Het artikel noemt terecht de rol van gezonde voeding en beweging, maar gaat voorbij aan de invloed op onze darm-gezondheid, mond en darm microbioom, nutriënten insufficiënties (niet alleen maar tekort), hormonale disbalans, metabole verstoringen en omgevingsfactoren ( belasting door toxines bijvoorbeeld). Een gebrek of insufficiëntie aan essentiële voedingsstoffen – denk de B vitamines en magnesium of zink – kan bijvoorbeeld leiden tot problemen zoals insulineresistentie, stemmingsklachten en verstoorde stofwisseling. Dit vraagt om een aanpak die gericht is op het individu en niet op generieke adviezen.
Darmgezondheid speelt hierbij een cruciale rol. Het artikel benoemt dit niet expliciet, maar onderzoek heeft aangetoond dat een ongezonde darmflora niet alleen de spijsvertering, maar ook verzadigingshormonen zoals dopamine, serotonine, GABA, leptine en ghreline beïnvloedt. Als deze neurotransmitters en hormonen niet goed functioneren, blijft het lichaam signalen van honger sturen, terwijl het juist energie opslaat in plaats van verbrandt. Dit zijn geen kwesties van discipline of wilskracht, maar biologische realiteiten die een andere aanpak vereisen.
Een duurzame oplossing begint bij voeding die het lichaam ondersteunt op celniveau: specifieke micronutriënten, onbewerkte groenten, gezonde vetten en hoogwaardige eiwitten. Deze voedingsmiddelen verminderen ontstekingen en herstellen hormonale balans. Functionele geneeskunde en gepersonaliseerde voeding gaan een stap verder door laboratoriumtechnologie zoals metabolomics (de studie van kleine moleculen en stofwisselingsprocessen) in te zetten om te bepalen wat elk individu specifiek nodig heeft. Een gepersonaliseerde aanpak kan niet alleen helpen bij gewichtsverlies, maar ook bij het voorkomen van chronische aandoeningen zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.
De rol van genetica en epigenetica – de studie van hoe omgevingsfactoren genen aan- of uitzetten – benadrukt de noodzaak van precisie. Een genetische mutatie kan bijvoorbeeld verstoringen veroorzaken in de aanmaak van enzymen of in de communicatie tussen cellen, met verstrekkende gevolgen voor de stofwisseling. Dit onderstreept het belang van maatwerk: wat voor de een werkt, kan voor de ander schadelijk zijn.
Hoewel medische ingrepen zoals een gastric bypass en medicijnen zoals GLP-1-receptoragonisten soms noodzakelijk zijn, brengen ze aanzienlijke risico’s met zich mee. Het artikel noemt deze opties zonder voldoende te wijzen op de beperkingen ervan. Een gastric bypass vermindert bijvoorbeeld de opname van essentiële voedingsstoffen, wat chronische tekorten kan veroorzaken. Daarnaast lossen dergelijke ingrepen de fundamentele oorzaken van obesitas, zoals een verstoorde stofwisseling of hormonale disbalans, niet op. Het zijn pleisters, geen oplossingen.
Wat we nodig hebben, is een geïntegreerde aanpak die verder kijkt dan individuele gewoonten en ook strategisch beleid en educatie omvat. Voedzaam voedsel moet betaalbaarder worden dan ultra bewerkte producten. Dit kan bijvoorbeeld via subsidies voor lokale, duurzame voedselproductie en hogere belastingen op ongezonde producten. Daarnaast is educatie over de impact van voeding op zowel lichamelijke als mentale gezondheid essentieel. Door gezonde keuzes makkelijker en toegankelijker te maken, ondersteunen we mensen in het maken van duurzame veranderingen.
De obesitascrisis vraagt ook om preventie als speerpunt. Gepersonaliseerde geneeskunde, ondersteund door technologie zoals spijsverteringsanalyse, metabolomics en microbioomonderzoek, kan hierin een sleutelrol spelen. Deze aanpak maakt het mogelijk om onderliggende oorzaken aan te pakken en obesitas vanaf de basis te behandelen.
Stel je een toekomst voor waarin mensen niet afhankelijk zijn van generieke diëten of ingrijpende operaties, maar toegang hebben tot persoonlijke begeleiding die hen helpt gezond te blijven.
Het is tijd om obesitas te behandelen als de complexe aandoening die het is. Alleen door af te stappen van verouderde denkpatronen en te investeren in precisie en preventie, kunnen we een gezondere toekomst realiseren. Met deze aanpak hoeven we in 2050 niet vast te stellen dat twee derde van de Nederlanders in de steek is gelaten in een strijd die we konden winnen.
Comentários